Lato dopiero co się rozpoczęło, a najgorętszy dzień w historii już za nami. Ustawodawcom i firmom nie zabraknie pracy nad palącymi kwestiami ESG.
Międzynarodowa Rada Standardów Zrównoważoności (ISSB), działająca po auspicjami twórców i nadzorców Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej (IFRS) wydała dwa pierwsze standardy ujawnień finansowych dotyczących zrównoważonego rozwoju. Ramy IFRS S1 oraz IFRS S2 początkują nową erę ujednoliconej globalnie sprawozdawczości i rachunkowości finansowej, w której waga ryzyk i szans rozumianych do tej pory jako pozafinansowe staje się równa finansowym, i jest oceniana zarówno w krótkim, średnim, jak i długim terminie. Konsolidują one dotychczasowe międzynarodowe rekomendacje i zasady raportowe, w tym TCFD, SASB, CDSB, IRF i WEF. Światowe rynki kapitałowe zyskują wspólną bazę, język i porównywalność danych w podstawowym zakresie, z założeniem stosowania dodatkowych wymogów w jurysdykcjach, które będą do nich dążyć.
Greenwashing
Trzy Europejskie Urzędy Nadzoru (EBA, ESMA i EIOPA) przedstawiły KE wstępne odpowiedzi na temat rozumienia przez nie zjawiska greenwashingu, jego rodzajów, związanym z nim skutków i zagrożeń, w tym problemów nadzorczych. Nadzorcy definiują go wspólnie jako praktykę, w której związane ze zrównoważonym rozwojem oświadczenia, deklaracje, działania lub komunikaty nie odzwierciedlają w sposób jasny i rzetelny fundamentalnego profilu zrównoważonego rozwoju danego podmiotu, produktu finansowego lub usług finansowych. Taka praktyka może wprowadzać w błąd konsumentów, inwestorów lub innych uczestników rynku – piszą. Finalne rekomendacje Urzędów, które mogą przyczynić się do zmiany lub rozwoju regulacji unijnych w tym zakresie poznamy w maju 2024 r.
Gospodarka społeczna
KE zaproponowała też nowe środki dla lepszego wykorzystania potencjału gospodarki społecznej, szczególnie w zakresie tworzenia jakościowych miejsc pracy, innowacji i włączenia społecznego. Państwa członkowskie miałyby opracować kompleksowe strategie wspierające podmioty gospodarki społecznej (np. spółdzielnie, fundusze wspólnego inwestowania, stowarzyszenia non-profit, przedsiębiorstwa społeczne), umożliwiając im m.in. dostęp do zamówień publicznych oraz finansowania publicznego i prywatnego, a także zachęt podatkowych, promując przedsiębiorczość społeczną czy uproszczając procedury administracyjne.
ESRS pod lupą
Jednocześnie zakończył się okres przekazywania KE uwag na temat pierwszego zestawu Europejskich Standardów Sprawozdawczości Zrównoważonego Rozwoju (ESRS). Po przedłożeniu i przyjęciu ich ostatecznej wersji przez Radę i PE, będą one stosowane przez spółki podlegające dyrektywie w sprawie sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (CSRD). Wśród zgłoszonych przez rynek rekomendacji pojawiły się m.in. wnioski o dokładniejsze wytyczne co do tego, jak firmy powinny przeprowadzać ocenę istotności, o ustalenie współzależności między taksonomiczną kwalifikowalnością działalności przedsiębiorstwa a procesem oceny istotności, czy o produktywną współpracę z ISSB.
Zielone budowy
Rada UE wypracowała stanowisko negocjacyjne krajów członkowskich dotyczące nowego rozporządzenia o wyrobach budowlanych. Zakłada ono dostosowanie tego rynku do zasad gospodarki o obiegu zamkniętym, tak aby wydłużyć trwałość, ułatwiać naprawę i umożliwić recykling materiałów budowlanych. W planach jest powstanie jednolitych europejskich norm w tym zakresie. Propozycja noweli aktualizuje przepisy z 2011 r. i dostosowuje je m.in. do rozporządzeń w sprawie nadzoru rynku i eko-projektowania. Upoważnia także KE do ustanowienia wymogów środowiskowych dla zamówień publicznych lub zachęt do zakupu wyrobów budowlanych. Proponuje też nowe cyfrowe rozwiązania administracyjne jak np. bazę danych lub system informacji o wyrobach budowlanych.
Mocne podstawy
KE przedstawiła propozycję dyrektywy w sprawie monitorowania stanu gleby, która zakłada m.in. znormalizowanie zrównoważonego gospodarowania glebami w UE, a także podjęcie działań w sprawie niedopuszczalnych zagrożeń dla zdrowia ludzi i środowiska spowodowanych zanieczyszczeniem gleby, zgodnie z zasadą „zanieczyszczający płaci”. Celem proponowanych przepisów jest też zwiększenie odporności unijnego systemu żywnościowego i rolnego. Ponadto Komisja zaproponowała nowe środki ograniczające marnotrawienie żywności i tekstyliów, aby lepiej wykorzystywać zasoby naturalne i ograniczać emisje. KE chce do 2030 r. zredukować o 10 proc. odpady żywnościowe w sektorze przetwórstwa i wytwarzania i o 30 proc. (per capita) łącznie w sektorze handlu detalicznego i konsumpcji (restauracje, usługi w sektorze żywienia i gospodarstwa domowe).
Odbudowa zasobów
Europarlamentarzyści zagłosowali przeciw wnioskowi komisji parlamentarnej o odrzucenie projektu nowego, wzbudzającego kontrowersje rozporządzenia o odbudowie zasobów przyrodniczych. To oznacza, że PE rozpocznie niebawem negocjacje z Radą, która już ustaliła swoje stanowisko negocjacyjne w sprawie nowych przepisów. Dzięki nim, specjalnymi środkami do 2030 r. miałoby zostać objęte co najmniej 20% unijnych lądów i 20 proc. mórz, a docelowo, do 2050 r. – wszystkie ekosystemy wymagające odbudowy, w tym miejskie czy osuszone torfowiska. Propozycja PE przewiduje możliwość odroczenia realizacji celów w wyjątkowych sytuacjach społeczno-gospodarczych. W ciągu roku od wejścia w życie rozporządzenia KE musiałaby też ocenić potrzeby i lukę finansową w zakresie odbudowy przyrody i dostępnego finansowania UE oraz znaleźć rozwiązania dla wypełnienia takiej luki, w szczególności za pomocą specjalnego instrumentu UE. Szacuje się każde euro zainwestowane w odbudowę zasobów naturalnych przynosi korzyści warte od 8 do 38 euro.
Przemysł pod kontrolą
Europarlamentarzyści przyjęli wspólne stanowisko wobec projektu nowelizacji dyrektywy w sprawie emisji przemysłowych (IED). Zmiany, które mają pomóc zapobiegać zanieczyszczeniom środowiska obejmą m.in. duże instalacje przemysłowe i gospodarstwa hodowlane oraz rolno-przemysłowe. Nowe przepisy mają też pomóc zwiększyć przejrzystość działań, udział obywateli i dostęp publiczny do informacji oraz środków wymiaru sprawiedliwości w odniesieniu do pozwoleń, eksploatacji i kontroli instalacji.
Dobrobyt z dobrostanem
Tegoroczne sprawozdanie dotyczące prognozy strategicznej, które podsumowuje największe unijne wyzwania i rekomendowane kierunki rozwiązań, wskazuje na konieczność wzmocnienia powiązań i synergii między społecznym, środowiskowym oraz gospodarczym wymiarem zrównoważonego rozwoju. Jednym z wymienianych priorytetów jest nowy model ekonomiczny, który pozwoli przejść na bardziej zrównoważoną produkcję i konsumpcję. W dokumencie proponuje się też m.in. dostosowanie miary dobrobytu PKB (prosperity), tak, aby uwzględniała ona nowe czynniki – zdrowie i środowisko – i wskazywała tym samym na stan dobrostanu (wellbeing) ludzi i planety.
Elektryki pojadą
PE zatwierdził projekt nowych przepisów, który zakłada budowę do 2026 r. wzdłuż bazowej sieci drogowej TEN-T stacji ładowania o mocy co najmniej 400 kW dla samochodów osobowych co najmniej co 60 km. Stacje ładowania dla aut ciężarowych i autobusów mają znajdować się co 120 km. Do 2028 roku moc wyjściowa sieci ma wzrosnąć do 600 kW. Państwa członkowskie mają dopilnować, aby do 2031 roku stacje tankowania wodoru wzdłuż bazowej sieci drogowej TEN-T znajdowały się co najmniej co 200 km. Do 2027 r. KE ma też utworzyć unijną bazę danych paliw alternatywnych informującą konsumentów o dostępności różnych stacji ładowania, czasie oczekiwania czy cenach w danym punkcie.
Analiza ryzyka
Dla konkurencyjności UE kluczowe znaczenie będą mieli też pracownicy z umiejętnościami i wiedzą techniczną niezbędną do przeprowadzenia firm i gospodarek przez bliźniaczą (zieloną i cyfrową) transformację. Aż 75 proc. firm w UE polega na zasobach naturalnych, a 85 proc. z nich brakuje pracowników z kompetencjami potrzebnymi dla bardziej zrównoważonego rozwoju. KE planuje także wraz z państwami członkowskimi opracować kompleksową strategię ochrony unijnego bezpieczeństwa gospodarczego, w tym identyfikowania i oceny ryzyka oraz zarządzania nim, m.in. w zakresie zagrożeń dla odporności łańcuchów dostaw.
Autor: Agata Kłapeć, ekspertka ds. ESG
