W 2024 roku ESG pozostanie jednym z kluczowych obszarów działań uczestników rynku nieruchomości: właścicieli, najemców, inwestorów, banków i firm ubezpieczeniowych. Zarówno dekarbonizacja budynków, w celu osiągnięcia wymaganej neutralności klimatycznej, jak i dostępność nieruchomości, zapewnienie dobrostanu ich użytkownikom oraz ład korporacyjny w odniesieniu do właścicieli obiektów i ich najemców – to kluczowe wyzwania w nadchodzących latach.
Wykorzystanie nowoczesnych technologii i energooszczędnych materiałów staje się niezbędne. Należy pamiętać, że aspekty te są istotne na każdym etapie życia budynku – od planowania, finansowania, komercjalizacji po eksploatację i potem rozbiórkę (z zachowaniem zasad gospodarki obiegu zamkniętego).
Firmy nieruchomościowe będą kontynuować poszukiwania najlepszych, nowoczesnych technologii i automatyzacji w celu zwiększenia efektywności i obniżenia kosztów. GenAI może zostać wykorzystana w wielu obszarach cyklu życia nieruchomości, m.in. w zarządzaniu, wycenie, opracowaniu strategii nabycia lub zbycia czy też jej marketingu.
W 2024 roku spodziewamy się wzrostu liczby transakcji typu M&A oraz wolumenu transakcji. Rok 2023 w Polsce, podobnie jak w Europie, charakteryzował się znacznym spowolnieniem spowodowanym sytuacją makroekonomiczną (wysoka inflacja, wzrost stóp procentowych) oraz warunkami geopolitycznymi. Skutkowało to m.in. ograniczeniem działalności deweloperskiej w większości sektorów rynku, tworząc lukę podażową, która będzie się pogłębiać. Wciąż zainteresowaniem będą się cieszyły obiekty magazynowe i produkcyjne budowane w systemie BTS i BTO. Będzie to kontynuacja istniejącego trendu skracania łańcucha dostaw i lokalizacji bądź relokacji zakładów przemysłowych do Polski.
W przypadku biur popyt będzie zależał od wdrożonych przez najemców polityk trybu pracy. Obecnie biurowce wykorzystywane są przez pracowników na poziomie ok. 30 proc. Postpandemiczna, elastyczna praca w systemie hybrydowym stała się normą. Coraz większe znaczenie mają usługi i udogodnienia dla pracowników w kompleksach biurowych. Różnorodność usług i wellbeing to jedne z ważniejszych czynników przy podejmowaniu przez korporacje decyzji o przedłużeniu umowy najmu bądź nowej lokalizacji firmy.
Lokalne centra handlowe nadal cieszą się zainteresowaniem inwestorów, szczególnie z regionu Europy Środkowej i Wschodniej. Natomiast starsze i większe obiekty podlegają i będą podlegać procesom rewitalizacji, w tym zmianom lub uzupełnieniom funkcji, w celu zachowania przewagi konkurencyjnej.
Ze względu na wysoki popyt, napędzany programem „Bezpieczny kredyt 2 proc.” i ograniczoną podaż na rynku mieszkaniowym można się spodziewać dalszego wzrostu cen. Ograniczy to zdolność kredytową potencjalnych nabywców, co jest motorem rozwoju rynku PRS. Segment ten charakteryzuje się wysoką dynamiką rozwoju. Liczba nowych inwestycji PRS realizowanych w Warszawie i miastach regionalnych stale rośnie, a inwestorzy zachęceni potencjałem rosnących przychodów poszukują kolejnych terenów inwestycyjnych, również w bardziej peryferyjnych, ale dobrze skomunikowanych lokalizacjach.
W 2024 r. EY będzie kontynuować kompleksowe podejście do nieruchomości i ich otoczenia regulacyjnego, zapewniając obsługę w obszarze strategii, wyceny, audytu oraz doradztwa podatkowego i prawnego. Oprócz tradycyjnego doradztwa transakcyjnego głównymi obszarami naszego działania będą zrównoważony rozwój, w tym ESG, oraz sztuczna inteligencja w nieruchomościach.
Anna Kicińska, partnerka w Departamencie Strategii i Transakcji oraz lider Grupy Rynku Nieruchomości EY
