Rok 2023 przyniósł nam wiele wyzwań. Inflacja, rosnące stopy procentowe, wybuch wojny na Bliskim Wschodzie i kontynuacja tej w Ukrainie – wszystko to mocno wpływało na rynek nieruchomości. I wciąż będzie wpływać w 2024 r., bo mimo że w wielu sektorach przewiduje się stabilizację, np. pod względem powrotu kapitału na rynek inwestycyjny, stóp procentowych i stóp zwrotu czy unormowania się stawek czynszowych w sektorze biurowym i logistyczno-magazynowym, wciąż trzeba podchodzić do tych prognoz z ostrożnym optymizmem. Ostatnie lata pokazały nam powiem, jak zmienna jest rzeczywistość.
W 2024 r. spodziewamy się dużej liczby wykupów komercyjnych obligacji generowanych przez deweloperów lub inwestorów oraz licznych refinansowań. To może być czas intensywnych negocjacji między właścicielami a bankami, co może się przekładać na pojawienie się nowych aktywów na rynku.
Cieszy fakt, że Polska wciąż uznawana jest za atrakcyjną lokalizację dla biznesu, czego potwierdzeniem jest m.in. wzrost liczby firm z Azji, które lokują tu swoje centra logistyczno-magazynowe, czy dynamiczny rozwój sektora SSC. W 2024 r. z pewnością usłyszymy o kolejnych wejściach międzynarodowych firm do Polski.
Wciąż ważną kwestią pozostanie ESG. Od 2024 r. już 50 tys. firm zobowiązanych będzie do raportowania niefinansowego zgodnie z wymogami Unii Europejskiej, co z pewnością przełoży się na intensywne działania w zakresie zrównoważonego rozwoju i minimalizowania swojego wpływu na środowisko. Ważnym elementem będą tu nieruchomości. Mocnym bodźcem do wprowadzania proekologicznych rozwiązań w budynkach będą także kolejne podwyżki cen energii (nawet o 60–70 proc.). To może spowodować dalszy wzrost zainteresowania zieloną energią i umowami PPA [power purchase agreement – przyp. red.].
Mimo że praca hybrydowa jest już z nami od kilku lat i wprowadziło ją niemal 92 proc. firm (wg naszego raportu „Hybrid and Beyond 2.0”), także w tym obszarze będzie się wiele działo. Efektywne zarządzanie firmą i zespołem w hybrydowym modelu pracy wciąż stanowi wyzwanie i wpływa na kulturę wielu firm. Gros pracodawców napotyka opór pracowników przed powrotem do biur. Ważne będzie zweryfikowanie obszarów wymagających poprawy i wprowadzenie odpowiednich rozwiązań, które pozwolą utrzymać zadowolenie pracowników i zwiększyć efektywność pracy.
Monika Rajska-Wolińska, dyrektorka generalna Colliers na region Europy Środkowo-Wschodniej
