Najważniejsza nauka z kilku ostatnich lat sprowadza się do tego, że niezwykle trudno jest przewidzieć trendy, nawet w krótkim okresie. Sytuacja rynkowa pod koniec 2021 r. dawała powody do optymizmu, jednak rzeczywistość po raz kolejny uśmiechnęła się z politowaniem. Dlatego zamiast o trendach, wolałbym wspomnieć o zagadnieniach, z którymi będzie musiał się zmierzyć rynek nieruchomości w Polsce w 2023 r.
Przede wszystkim musi dojść do znacznej (w stosunku do cen z 2021 i początku 2022 r.), powszechnie akceptowanej przeceny wszystkich klas i kategorii aktywów. Jeżeli doszło już do tego na rynkach dojrzalszych, które były uważane za bezpieczniejsze jeszcze przed wojną w Ukrainie, to tym bardziej musi do tego dojść w Polsce. Rynek instytucjonalny bez tego nie ruszy. Wielu właścicieli i deweloperów czekają trudne rozmowy z wierzycielami. Bardzo dużo będzie zależało od wyniku tych rozmów. Szybka przecena w Wielkiej Brytanii i USA jest spowodowana m.in. łatwością egzekucji długu. Być może wymusi to zmiany właścicielskie i konsolidację.
Wszyscy czekają na ustabilizowanie stóp procentowych. Kwestia poziomu stabilizacji jest chyba drugorzędna, chodzi o to, żeby pojawił się konsensus co do wyhamowania wzrostów. To powinno ustabilizować poziom wycen nieruchomości.
Niektórzy uważają, że w obliczu większych problemów ESG może zejść na dalszy plan. Ja tak nie uważam. Wydaje mi się, że jest to trend nieodwracalny i mający coraz większe znaczenie dla atrakcyjności obiektów.
PRS i logistyka to zdecydowanie sektory z przyszłością – PRS ma wielki potencjał, a logistyka co najmniej duży. Jednak każdy z nich ma swoje kłopoty: pierwszy walutę, koszt finansowania w złotych oraz wrażliwość polityczną, a drugi – pewne przegrzanie w ostatnich latach. Wierzę jednak w dalszy dynamiczny rozwój w tych obszarach po okresie krótkiej, mam nadzieję, zadyszki.
Często słyszy się i czyta o tym, że Polska jest już prawie częścią rynku zachodnioeuropejskiego. Moim zdaniem mamy jeszcze pewną drogę do przejścia, a jednym z ważniejszych zadań jest poprawienie transparentności oraz powszechne zaakceptowanie pewnego minimum dobrych praktyk transakcyjnych. To są warunki dojrzałości i płynności rynku.
Piotr Szafarz, partner, szef zespołu nieruchomości w Polsce i CEE, Dentons
