W 2023 r. wpływ sytuacji geopolitycznej nadal będzie przenikał się z innymi czynnikami, zwłaszcza ekonomicznymi, warunkując sentyment inwestorów. Z kolei widmo rosnących kosztów w wyniku wzrostu czynszów, indeksacji umów i rosnących opłat eksploatacyjnych skłoni najemców do poszukiwania sposobów na oszczędności, a fakt, że pracownicy nie powrócili masowo do pracy w biurze, stworzy podwaliny pod rozwój trendu tzw. resimercial.
Pozytywnym skutkiem tych działań może być poprawa efektywności energetycznej budynków i większa świadomość w zakresie ESG, zwłaszcza jeśli elementy te będą uwzględniane w zapisach umowy najmu (tzw. zielone umowy).
Widoczny już w 2022 r. odwrót od modelu własnościowego na rynku mieszkaniowym, m.in. w wyniku wzrostu kosztów kredytów hipotecznych, będzie stanowić zachętę dla kolejnych funduszy z sektora PRS do wejścia do Polski. To, w połączeniu z faktem, że pomimo pierwszej od dwóch lat jesieni bez lockdownu pracownicy nie powrócili masowo do pracy w biurze, stworzy podwaliny pod rozwój trendu tzw. resimercial, a więc rozwój projektów z mieszanymi funkcjami, wspierającymi najemców mieszkań odpowiednią ofertą gastronomii, sportu i rekreacji, usług medycznych, przestrzeni coworkowej czy po prostu biurowej. I to wszystko coraz częściej może być realizowane w jednym kompleksie przez jednego dewelopera lub w ramach zawiązywanych JV.
Bardzo istotnym trendem w nadchodzącym roku może okazać się poszukiwanie nowych sposobów na optymalne wykorzystanie nieruchomości. W wyniku coraz częściej przeprowadzanych analiz optymalnego wykorzystania nieruchomości (HBU) wzrosnąć może liczba planowanych projektów o funkcjach mieszanych (mixed-use), logistyki ostatniej mili oraz inwestycji mieszkaniowych w miejscu starszych obiektów biurowych i handlowych.
W Savillsie wzmocniliśmy nasze zaplecze ekspertów kompetentnych w najbardziej perspektywicznych obszarach. Utworzyliśmy m.in. nowy dział doradztwa strategicznego, który planujemy rozwijać w 2023 r. i który oferuje wspomniane analizy HBU. Będziemy również korzystać z podwojonej skali naszej działalności w obszarze zarządzania nieruchomościami i asset management, którą osiągnęliśmy w wyniku przeprowadzonej w tym roku akwizycji. W 2023 r. jeszcze efektywniej będziemy wspierać klientów we wdrażaniu strategii ESG oraz w wykorzystaniu nowoczesnych technologii do wsparcia nieruchomości.
Tomasz Buras, CEO Savills w Polsce
